Van Fort van Breendonk naar Kazerne Dossin (2)

Gisteren ging ik op stap van het Fort van Breendonk in Willebroek naar Kazerne Dossin in Mechelen. Ik vertelde jullie over de initiële bestaansreden van het fort en de fortengordel waar het deel van uitmaakte. Vandaag: het Fort van Breendonk tijdens de Tweede Wereldoorlog.

Cijfer van de dag: 4,23 km

Na de Eerste Wereldoorlog gebruikt het Belgische leger het Fort van Breendonk af en toe om er soldaten in onder te brengen. Omdat de forten van de verdedigingsgordel rond Antwerpen niet meer voldoen aan de noden van de moderne oorlogsvoering, worden ze niet meer gemoderniseerd. Het Fort van Breendonk wordt wel voorbereid als eventuele standplaats voor de Koning en zijn Hoofdkwartier bij een invasie van het land.

Op 10 mei 1940, bij het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog, komt Koning Leopold 3 als opperbevelhebber van het leger toe in Breendonk.

Hij houdt er zijn toespraak tot het land en ontvangt er de bevelhebbers van het Zevende Franse leger en van de Britse krijgsmacht.
Op 16 mei 1940 wordt de verdedigingslijn Antwerpen-Namen prijsgegeven en verlaten de eerste elementen van de Generale Staf het fort. Op 17 mei wordt het volledige Hoofdkwartier verplaatst naar de omgeving van Gent.

In september 1940 vormde de Duitse bezetter het fort van Breendonk om tot een gevangenis.

Barakken werden aan het grondplan toegevoegd en kamers tot cellen heringericht. Wie in de handen van de Duitse politieke politie van de SS viel, werd naar Breendonk afgevoerd. Eerst kwamen er ook Joodse mensen terecht tot midden 1942 de Mechelse Dossinkazerne als verzamelkamp werd ingericht, maar daarover gaat een volgende blog.

Daarna bestond de kampbevolking voor een meerderheid uit politieke gevangenen, vaak verzetsmensen of tegenstanders van het naziregime. Zonder veroordeling werden de arrestanten willekeurig vast gehouden. Elke keer wanneer de groep gevangenen te groot werd, organiseerde de SS een konvooi naar kampen, zoals Buchenwald, Mauthausen (Oostenrijk) of het Nederlandse Vught. Breendonk werd daardoor een doorvoerkamp.

Tussen september 1940 en augustus 1944 werden er in de “hel van Breendonk” ongeveer 3600 mensen van ongeveer 20 nationaliteiten gevangen gehouden. Ongeveer de helft overleefde Breendonk of de Duitse concentratiekampen niet.

Het gevangenisregime was ongemeen hard en sadistisch. Dwangarbeid, ondervoeding, pesterijen en brutaliteiten van de bewakers putten de gevangenen uit. Het afgraven van de aarden dekken tegen en op de fortgebouwen was zo één van die zinloze en harde bezigheden van de gevangenen. Met de inrichting in 1942 van een kamer voor “verscherpt verhoor” behoorden folteringen ook tot de dagelijkse praktijk.

In Breendonk komen minstens 101 mensen om door ondervoeding, mishandeling of dwangarbeid. Enkele honderden gevangenen worden in Breendonk zelf opgehangen of geëxecuteerd, vaak als gijzelaar of als vergelding voor aanslagen op Duitse militairen buiten het kamp.

Op 4 september 1944 treffen de Britten bij de bevrijding een leeg kamp aan. Ze brengen er tijdelijk Duitse krijgsgevangenen onder.

Kort daarna wordt het fort opnieuw gebruikt als kamp: (al dan niet vermeende) verzetstrijders sluiten er (al dan niet vermeende) collaborateurs op. Uit wraak ontspoorde de opsluiting wel eens in mishandelingen. De minister van Justitie liet het fort op 17 oktober 1944 ontruimen. Tussen december 1944 en juni 1947 is het fort een officieel interneringscentrum van de Belgische Staat.

Een wet van 17 augustus 1947 vormde het Fort van Breendonk om tot nationaal gedenkteken.

Sindsdien wordt het beheerd door Defensie, concreet door het War Heritage Institute.

Het Nationaal Gedenkteken van het Fort van Breendonk is een bezoek meer dan waard. Op deze website vind je achtergrondinformatie om je bezoek voor te bereiden.

Wist je trouwens dat je de werking van het Fort kan steunen als lid of als vrijwilliger ?

Alle informatie omtrent de vzw “Vrienden van Fort Breendonk” vind je hier.

In juli 1942 opende de Dossinkazerne in Mechelen zijn deuren als verzamelkamp. Mijn volgende bijdrage gaat over deze kazerne.

About the author

Geef een reactie

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.